Contents
I ka wā e pili ana i ka inoa ʻana i nā ʻāina ʻilihune loa o ka honua, e nānā mau lākou i ka nāwaliwali a i ʻole ka ikaika o ka hoʻokele waiwai o kēia mau ʻāina a me ka nui o ka loaʻa kālā o kēlā me kēia kanaka. ʻOiaʻiʻo, he nui nā ʻāina nona ka loaʻa kālā o kēlā me kēia kanaka ma lalo o $10 i kēlā me kēia mahina. E manaʻoʻiʻo a ʻaʻole paha, aia iā ʻoe, akā nui nā ʻāina like. ʻO ka mea pōʻino, ʻaʻole i hiki i nā hana ʻepekema a me ka ʻenehana o ke kanaka ke hoʻokiʻekiʻe i ke kūlana o ka nohona o ka heluna kanaka i loko o lākou.
Nui nā kumu no ka pilikia kālā o nā ʻāina a ma muli o kāna mau kamaʻāina: nā hakakā kūloko, ka like ʻole o ka nohona, ka palaho, ka haʻahaʻa haʻahaʻa o ka hoʻohui ʻana i ka honua hoʻokele waiwai, nā kaua o waho, nā kūlana climatic ʻino, a me nā mea hou aku. No laila, i kēia lā ua hoʻomākaukau mākou i kahi helu e pili ana i ka ʻikepili IMF (World Monetary Fund) i ka nui o Gross Domestic Product (GDP) no kēlā me kēia kapita no 2018-2019. Papa inoa maʻamau o nā ʻāina me GDP per kapita.
10 Togo (Lepupalika Togolese)
- Ka heluna kanaka: 7,154 miliona kanaka
- Noho: Lome
- ʻŌlelo kūhelu: Palani
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $1084
ʻO ka Repubalika Togolese, he panalāʻau Farani ma mua (a hiki i 1960), aia ma ka ʻaoʻao komohana o ʻApelika. ʻO ke kumu waiwai nui o ka ʻāina ʻo ka mahiʻai. Hoʻokuʻu aku ʻo Togo i ke kofe, koko, pulupulu, sorghum, pīni, tapioka, ʻoiai ke kūʻai ʻia mai kahi hapa nui o ka hana mai nā ʻāina ʻē (re-export). Hoʻomohala maikaʻi ʻia ka ʻoihana textile a me ka unuhi ʻana i nā phosphates.
9. Makakakeka
- Ka heluna kanaka: 22,599 miliona kanaka
- Kapena: Antananarivo
- ʻŌlelo kūhelu: Malagasy a me Palani
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $970
Aia ka mokupuni ʻo Madagaskar ma ka ʻaoʻao hikina o ʻApelika a ua hoʻokaʻawale ʻia mai ka ʻāina e kahi koʻikoʻi. Ma keʻano laulā, hiki ke helu ʻia ka hoʻokele waiwai o ka ʻāina e like me ka ulu ʻana, akā naʻe, ʻo ke ʻano o ke ola, ʻoi aku ma waho o nā kūlanakauhale nui, he haʻahaʻa loa. ʻO nā kumu nui o ka loaʻa kālā o Madagascar ʻo ia ka lawaiʻa, ka mahiʻai (ke ulu ʻana i nā mea ʻala a me nā mea ʻala), eco-tourism (ma muli o nā ʻano holoholona like ʻole a me nā mea kanu e noho ana i ka mokupuni). Aia kahi manaʻo kūlohelohe o ka maʻi ahulau ma ka mokupuni, i hoʻāla ʻia i kēlā me kēia manawa.
8. Malawi
- Ka heluna kanaka: 16,777 miliona kanaka
- Kapena: Lilongwe
- ʻŌlelo kūhelu: English, Nyanja
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $879
ʻO ka Repubalika o Malawi, aia ma ka ʻaoʻao hikina o ʻApelika, he mau ʻāina momona loa, nā mālama mālama maikaʻi o ka lanahu a me ka uranium. ʻO ke kumu waiwai o ka ʻāina ʻo ia ka ʻoihana mahiʻai, e hoʻohana ana i ka 90% o ka heluna kanaka hana. Hana ʻia nā ʻoihana i nā huahana mahiʻai: ke kō, ka paka, ke kī. ʻOi aku ma mua o ka hapalua o nā kamaʻāina o Malawi e noho ʻilihune.
7. Naigera
- Ka heluna kanaka: 17,470 miliona kanaka
- Kapena: Niamey
- ʻŌlelo kūhelu: Palani
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $829
Aia ka Repubalika o Niger ma ka ʻaoʻao komohana o ka ʻāina ʻApelika. ʻO Niger kekahi o nā ʻāina wela loa o ka honua, ma muli o ka loaʻa ʻana o nā kūlana climatic maikaʻi ʻole ma muli o kona kokoke i ka Desert Sahara. ʻO ka maloʻo pinepine ka wī ma ka ʻāina. ʻO nā mea maikaʻi, pono e hoʻomaopopo ʻia nā mālama nui o ka uranium a me nā māla aila a me nā kinoea i ʻimi ʻia. ʻO 90% o ka heluna kanaka o ka ʻāina i hana i ka mahiʻai, akā ma muli o ke anuanu, he liʻiliʻi liʻiliʻi ka ʻāina kūpono no ka hoʻohana ʻana (ma kahi o 3% o ka ʻāina o ka ʻāina). Ke hilinaʻi nui nei ka ʻoihana Niger i ke kōkua haole. ʻOi aku ma mua o ka hapalua o ka heluna kanaka ma lalo o ka laina ʻilihune.
6. zimbabwe
- Ka heluna kanaka: 13,172 miliona kanaka
- Kapena: Harare
- ʻŌlelo mokuʻāina: English
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $788
I ka loaʻa ʻana o ke kūʻokoʻa mai ke aupuni Pelekane ma 1980, ua manaʻo ʻia ʻo Zimbabwe ka mokuʻāina ʻoi loa ka hoʻokele waiwai ma ʻApelika, akā i kēia lā ʻo ia kekahi o nā ʻāina ʻilihune loa o ka honua. Ma hope o ka hoʻoponopono ʻana i ka ʻāina mai 2000 a 2008, hāʻule ka mahiʻai i ka emi ʻana a lilo ka ʻāina i mea lawe meaʻai. I ka makahiki 2009, ʻo 94% ka helu hana ʻole ma ka ʻāina. Eia kekahi, ʻo Zimbabwe ka mea paʻa paʻa palapala honua e pili ana i ka hoʻonui.
5. eritrea
- Ka heluna kanaka: 6,086 miliona kanaka
- Kapena: Asmara
- ʻŌlelo mokuʻāina: ʻAlapia a me ka ʻōlelo Pelekania
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $707
Aia ma kahakai o ke Kaiʻula. E like me ka hapa nui o nā ʻāina ʻilihune, ʻo Eritrea kahi ʻāina agrarian, me 5% wale nō o ka ʻāina kūpono. ʻO ka hapa nui o ka heluna kanaka, ma kahi o 80%, pili i ka mahiʻai. Ke ulu nei ka hanai holoholona. Ma muli o ka nele o ka wai maʻemaʻe maʻemaʻe, maʻa mau nā maʻi ʻōpū ma ka ʻāina.
4. Lipelia
- Ka heluna kanaka: 3,489 miliona kanaka
- Kapena: Monrovia
- ʻŌlelo mokuʻāina: English
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $703
He kolone kahiko o ʻAmelika Hui Pū ʻIa, ua hoʻokumu ʻia ʻo Liberia e nā ʻeleʻele i loaʻa ke kūʻokoʻa mai ka hoʻoluhi ʻana. ʻO kahi hapa nui o ka ʻāina i uhi ʻia me nā ululāʻau, me nā ʻano lāʻau waiwai. Ma muli o nā kūlana climatic maikaʻi a me nā wahi kikoʻī, hiki i Liberia ke hoʻomohala nui i ka hoʻomohala ʻana i ka mākaʻikaʻi. Ua pilikia nui ka hoʻokele waiwai o ka ʻāina i ke kaua kīwila i hana ʻia i ka makahiki kanaiwa. ʻOi aku ma mua o 80% o nā kānaka ma lalo o ka laina ʻilihune.
3. Kongo (Lepupalika Demokarata o Kongo)
- Ka heluna kanaka: 77,433 miliona kanaka
- Kapena: Kinshasa
- ʻŌlelo kūhelu: Palani
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $648
Aia kēia ʻāina ma ka ʻāina ʻo ʻApelika. Eia kekahi, e like me Togo, ua colonized a hiki i 1960, akā i kēia manawa e Belgium. Hoʻoulu ʻia ka kope, ke kulina, ka maiʻa, nā ʻano aʻa like ʻole ma ka ʻāina. ʻAʻole maikaʻi loa ka ulu ʻana o ka hānai holoholona. ʻO nā minela - aia nā daimana, cobalt (nā mālama nui loa ma ka honua), keleawe, ʻaila. ʻO ke kūlana pūʻali koa maikaʻi ʻole, hoʻomaka nā kaua kīwila i kēlā me kēia manawa ma ka ʻāina.
2. burundi
- Ka heluna kanaka: 9,292 miliona kanaka
- Kapena: Bujumbura
- ʻŌlelo kūhelu: Rundi a me Palani
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $642
Loaʻa i ka ʻāina kahi mālama nui o ka phosphorus, nā metala honua, vanadium. Noho ʻia nā wahi koʻikoʻi e ka ʻāina hoʻoulu ʻia (50%) a i ʻole nā helehele (36%). ʻAʻole maikaʻi ka hoʻomohala ʻana o ka hana ʻoihana a ʻo ka hapa nui o ia mea i nā ʻEulopa. Hoʻohana ka ʻoihana mahiʻai ma kahi o 90% o ka heluna kanaka o ka ʻāina. Eia kekahi, ʻoi aku ka hapakolu o ka GDP o ka ʻāina i hāʻawi ʻia e ka lawe ʻana aku i nā huahana mahiʻai. ʻOi aku ma mua o 50% o nā kamaʻāina o ka ʻāina e noho ana ma lalo o ka laina ʻilihune.
1. Ke AupuniʻApelika Central (CAR)
- Ka heluna kanaka: 5,057 miliona kanaka
- Kapena: Bangui
- ʻŌlelo kūhelu: Palani a me Sango
- GDP no kēlā me kēia kanaka: $542
ʻO ka ʻāina ʻilihune loa o ka honua i kēia lā ʻo ka Central African Republic. He haʻahaʻa loa ke ola o ka ʻāina - 51 makahiki no nā wahine, 48 mau makahiki no nā kāne. E like me ka nui o nā ʻāina ʻilihune ʻē aʻe, ʻo ka CAR kahi pūʻali koa koʻikoʻi, nui nā ʻaoʻao kaua, a nui ka hewa. No ka loaʻa ʻana o nā waiwai kūlohelohe i ka ʻāina, ua lawe ʻia kahi hapa nui o lākou: ka lāʻau, ka pulupulu, nā daimana, ka paka a me ke kofe. ʻO ke kumu nui o ka hoʻomohala waiwai (ʻoi aku ma mua o ka hapalua o GDP) ʻo ka ʻoihana mahiʻai.