ʻO Monsoons: element a i ʻole ka lokomaikaʻi o ke ʻano?

Hoʻohui pinepine ʻia ka ua me ka ua nui, ka makani ʻino, a me ka ʻino. ʻAʻole ʻoiaʻiʻo loa kēia: ʻaʻole he ʻino wale ka monsoon, ʻo ia ka neʻe ʻana o ka makani ma luna o kekahi wahi. ʻO ka hopena, hiki i ka ua nui o ke kauwela a me ka maloʻo i nā manawa ʻē aʻe o ka makahiki.

ʻO ka monsoon (mai ka Arabic mawsim, ʻo ia hoʻi "kau") ma muli o ka ʻokoʻa wela ma waena o ka ʻāina a me ka moana, wehewehe ka National Weather Service. Hoʻomaʻamaʻa ʻokoʻa ka lā i ka ʻāina a me ka wai, a hoʻomaka ka ea e "huki kaua" a lanakila ma luna o ke ea anuanu a maʻemaʻe mai ke kai. I ka pau ʻana o ke kau, huli ka makani.

Hiki mai nā ʻūhā mākū i nā mahina kau wela (ʻApelila a Sepatemaba) me ka ua nui. Ma ka awelika, ma kahi o 75% o ka ua makahiki ma India a ma kahi o 50% ma ka ʻāina ʻo ʻAmelika ʻĀkau (e like me kahi noiʻi NOAA) hāʻule i ka wā o ke kauwela. E like me ka mea i ʻōlelo ʻia ma luna, lawe mai nā ʻūhā mākū i ka makani moana i uka.

Hiki mai nā monsoon maloʻo i ʻOkakopa-ʻApelila. Hele mai nā ea maloʻo i India mai Mongolia a me ke komohana ʻākau o Kina. ʻOi aku ka ikaika ma mua o ko lākou mau hoa kauwela. Ua ʻōlelo ʻo Edward Guinan, ke kaukaʻi o ka astronomy a me ka meteorology, e hoʻomaka ana ke kau hoʻoilo i ka wā "ʻoi aku ka maʻalili o ka ʻāina ma mua o ka wai a piʻi ka piʻi kiʻekiʻe ma luna o ka ʻāina, e koi ana i ka ea moana." Ke hele mai nei ka maloo.

I kēlā me kēia makahiki, ʻokoʻa ke ʻano o ka monsoon, e lawe mai ana i ka ua māmā a i ʻole ka ua nui, a me nā makani o nā wikiwiki like ʻole. Ua hōʻuluʻulu ka Indian Institute of Tropical Meteorology i nā ʻikepili e hōʻike ana i nā monsoons makahiki o India i nā makahiki he 145 i hala. ʻO ka ikaika o nā monsoons, ʻike ʻia, ʻokoʻa ma mua o 30-40 mau makahiki. Hōʻike ka nānā ʻana i ka wā lōʻihi he mau manawa me ka ua nāwaliwali, hoʻomaka kekahi o kēia i ka makahiki 1970, a he mau ua kaumaha. Hōʻike nā moʻolelo o kēia manawa no 2016 mai Iune 1 a Kepakemapa 30, ua nui ka ua i ka 97,3% o ka maʻamau o ka wā.

Ua ʻike ʻia ka ua nui loa ma Cherrapunji, ka mokuʻāina ʻo Meghalaya ma India, ma waena o 1860 a me 1861, i ka wā i hāʻule ai ka 26 mm o ka ua ma ia wahi. ʻO ka ʻāpana me ka awelika kiʻekiʻe o ka makahiki (ua hana ʻia ka nānā ʻana ma luna o 470 mau makahiki) aia ma ka mokuʻāina ʻo Meghalaya, kahi i hāʻule ai ka awelika o 10 mm o ka ua.

ʻO nā wahi e hiki mai ai nā monsoon, ʻo ia nā ʻāina ʻāina (mai 0 a 23,5 degere akau a me ka latitu hema) a me nā subtropics (ma waena o 23,5 a me 35 degere ʻākau a me ka latitu hema). ʻIke ʻia nā monsoon ikaika loa, ma ke ʻano he kānāwai, ma India a me Asia Hema, Australia a me Malaysia. Loaʻa nā Monsoons ma nā ʻāpana hema o ʻAmelika ʻAmelika, ma ʻAmelika Waena, nā ʻāpana ʻākau o ʻAmelika Hema, a ma West Africa pū kekahi.

He kūlana koʻikoʻi ka Monsoons ma nā wahi he nui o ka honua. ʻO ka mahiʻai ma nā ʻāina e like me India ke hilinaʻi nui nei i ka wā ua. Wahi a National Geographic, hoʻonohonoho pū nā mea mana hydroelectric i kā lākou hana ma muli o ke kau hau.

Ke kaupalena ʻia ka ua o ka honua i ka ua māmā, ʻaʻole lawa nā mea kanu a me ka emi ʻana o ka loaʻa kālā. Ke emi nei ka hana uila, ʻo ia wale nō ka lawa no nā pono o nā ʻoihana nui, ʻoi aku ka maikaʻi o ka uila a lilo i mea hiki ʻole i nā ʻohana ʻilihune. Ma muli o ka nele o nā meaʻai ponoʻī, ke hoʻonui nei nā mea lawe mai nā ʻāina ʻē.

I ka wā ua nui, hiki ke kahe i ka wai, ʻaʻole i nā mea kanu wale nō, akā i nā kānaka a me nā holoholona. Hoʻonui ka ua i ka laha ʻana o nā maʻi: kolera, malaria, a me nā maʻi ʻōpū a me nā maka. ʻO ka nui o kēia mau maʻi i hoʻolaha ʻia e ka wai, a ʻaʻole hiki i nā keʻena wai kaumaha ke hana i ka mālama ʻana i ka wai no ka inu a me nā pono o ka home.

ʻO ka ʻōnaehana monsoon ʻAmelika ʻAmelika ke kumu hoʻi i ka hoʻomaka ʻana o ke kau ahi ma ke komohana hema o ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ka ʻĀkau ʻo Mekiko, wahi a ka NOAA hōʻike, ma muli o ka piʻi ʻana o ka uila ma muli o nā loli o ke kaomi a me ka mahana. Ma kekahi mau ʻāina, ʻike ʻia nā ʻumi tausani o ka uila i ka pō, e hoʻoulu ai i ke ahi, pau ʻole ka mana a me nā ʻeha nui i nā kānaka.

Ua ʻōlelo aku kekahi pūʻulu ʻepekema mai Malaysia ma muli o ka hoʻomehana honua, pono e manaʻo ʻia ka piʻi ʻana o ka ua i nā monsoon kauwela i nā makahiki 50-100 e hiki mai ana. ʻO nā kinoea hale ʻōmaʻomaʻo, e like me ka carbon dioxide, e kōkua i ka pahele ʻoi aku ka nui o ka makū i ka lewa, e hāʻule ana i ka ua ma nā wahi i kahe mua ʻia. I ka wā maloʻo, e maloʻo hou ka ʻāina ma muli o ka piʻi ʻana o ka ea.

Ma kahi manawa liʻiliʻi, hiki ke loli ka ua i ke kauwela ma muli o ka haumia o ka ea. ʻO El Niño (ka hoʻololi ʻana o ka mahana ma ka ʻili o ka Moana Pākīpika) e pili pū ana i ka monsoon India i ka wā pōkole a me ka lōʻihi, wahi a nā mea noiʻi mai ke Kulanui o Colorado ma Boulder.

Hiki i nā kumu he nui ke hoʻololi i nā monsoons. Ke hana nei ka poʻe ʻepekema i ka maikaʻi loa e wānana i ka ua a me ka makani e hiki mai ana - ʻo ka nui o kā mākou ʻike e pili ana i ke ʻano o ka monsoon, ʻoi aku ka wikiwiki o ka hoʻomaka ʻana o ka hana hoʻomākaukau.

Ke hoʻohana nei ka hapalua o ka heluna kanaka o India i ka mahiʻai a me ka agronomy ma kahi o 18% o ka GDP o India, hiki ke paʻakikī loa ka manawa o ka monsoon a me ka ua. Akā, hiki i nā noiʻi i alakaʻi ʻia e nā ʻepekema ke unuhi i kēia pilikia i kāna hopena.

 

Waiho i ka Reply